Luty 1919. Supraśl wolny. (FILM)

Choć za datę odzyskania niepodległości przez Polskę przyjęto 11.11.1918r, to Pruscy żołnierze Białostocczyznę opuścili dopiero po 19 lutego 1919 r. Od tego momentu zaczęto organizować polską administrację. W Supraślu prężnie działała Polska Organizacja Wojskowa zorganizowana przez Stanisława Arciszewskiego, Feliksa Bojarskiego, Leona Doroszkiewicza oraz harcerza - Edmunda Świeżyńskiego. Prężnie działała też PPS. Symbolem tamtych dni pozostał jednak pracownik jednej z fabryk włókienniczych, miejscowy zawadiaka Antoni Jarosz, działacz POW, który wydał okupantom skuteczny rozkaz opuszczenia Supraśla.

FILM Z REKONSTRUKCJI (kliknij)

W niedzielę, 24 lutego Supraśl świętował stulecie odzyskania niepodległości. Z tej okazji na ulicy 3-go Maja w Supraślu (przy skrzyżowaniu z ul. Posterunkową i Ogrodową) stanęła brama, przy której odbyła się inscenizacja wydarzeń z 1918 roku. Przygotował ją Andrzej Bieluczyk. Wśród „aktorów” znaleźli się między innymi rekonstruktorzy z Twierdzy Boyen z Giżycka, zaś głównego bohatera – supraskiego zawadiakę Antoniego Jarosza –zagrał mieszkaniec Karakul.

W wydarzeniu udział wzięli m.in.: Dariusz Piontkowski – Poseł na sejm RP, Jan Perkowski –Starosta Powiatu Białostockiego wraz z rodziną, Agnieszka Rzeszewska - szefowa podlaskiej Regionalnej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ "Solidarność” oraz mieszkańcy Supraśla wraz z Burmistrzem Radosławem Dobrowolskim.

Rekonstruktorzy przypomnieli widzom wydarzenia sprzed stu lat, kiedy to lokalny zawadiaka Antoni Jarosz postanowił wziąć sprawy we własne ręce i przepędzić niemieckich zaborców z Supraśla. Ci nie dyskutowali zbyt długo i z opuszczonymi głowami opuścili miasto. Zdjęto pruską flagę, a na jej miejsce zawieszono polską. Na cześć wolnego Supraśla orkiestra dęta z Supraśla pod batutą Janusza Fidziukiewicza odegrała hymn Polski, by podkreślić, że dane nam jest żyć i mieszkać w wolnym kraju.

- Pamiętamy był taki człowiek jak Antoni Jarosz, że była tutaj Polska Organizacja Wojskowa, był PPS – podsumował wydarzenie Radosław Dobrowolski. - Dzisiaj z radością do tego wracamy i składamy jednocześnie hołd tym, którzy sprawili, że Supraśl stał się wolny, że Polska wróciła do Supraśla. To pierwsza taka inscenizacja. Brama za nami w rzeczywistości stanęła w mieście w 1916 roku, gdy jeden z niemieckich dygnitarzy wizytował Supraśl. Według ustnych przekazów był to jeden z książąt. Brama jest takim symbolem. Dzisiaj dopisujemy kolejną część historii.

Supraski kronikarz Wojciech Załęski tak pisał o wydarzeniach z 1919 roku:

„[Niemcy] gospodarzyli sobie do woli w zachertowskich dobrach. Cóż żołnierzom trzeba było więcej: wyżerka, jakiej nawet w domach nie mieli. Humory dopisywały, jako że pędzenie okowity w tych stronach miało starożytną metrykę, a i dziewczyn był ci tu dostatek, bo sporo niemieckich rodzin zamieszkiwało Supraśl. Niemniej dopust Boży, jaki stanowili dla mieszkańców, był nader uciążliwy. (...) W Supraślu mieszkał wówczas Jarosz Antoni. Postać dość oryginalna, dziś powiedzielibyśmy awanturnik, jeśli nie chuligan. Potężnej budowy, zdawał sobie sprawę z tego, że posturą swą prezentuje argumenty nie do odparcia. Na przykład udawał się do pałacu na marmury Adeli Buchholtz, co nie każdy miał odwagę uczynić i tłumaczył jej, że w takiej to i takiej rodzinie nie mają na buty dla dziecka, a przecie jest październik i maluch marznie w nóżki. I Adela butki dawała. Dzisiaj chuligan pieniądze te wydał by na piwo, a Antek butki dziecku przynosił.

Więc gdy młodzi supraślacy uciekali z domów i przedzierali się do formujących się w Łapach legionów, Jarosz wieczorem założył biało - czerwoną opaskę na rękaw i udał się do Prusaków. Dowódcy zaproponował:

- Jeśli do jutra spakujecie manatki i skoro świt wyniesiecie się z Supraśla, pozwolimy wam wyjść z miasta bez strat i kłopotów.

Rano Prusacy spakowali tornistry i z wielkim żalem, bo w końcu było im tu dobrze, przy wtórze łkających dziewczyn, odmaszerowali na Sokółkę, uwalniając ten kawałek Polski. Tak bez rozlewu krwi Supraśl został wyzwolony.”