W niedzielę, 21.06. odbyły się uroczystości z okazji 77. rocznicy masowej egzekucji w Grabówce.
Szacuje się, że 8 grudnia 1943 roku Niemcy w odwecie za akcje podziemia wobec okupanta rozstrzelali ponad ćwierć tysiąca osób.
W kościele w Grabówce odprawiona została msza św. w intencji ofiar w której uczestniczyli m.in.: Wojewoda Podlaski Bohdan Paszkowski, Burmistrz Supraśla Radosław Dobrowolski wraz z zastępcą Marcinem Iwaniukiem, Sławomir Usakiewicz - przedstawiciel IPN w Białymstoku, autor książki „Grabówka 1941–1944. Masowe egzekucje w świetle relacji świadków”, Ewa Grzegorczyk - wicedyrektor Szkoły Podstawowej w Sobolewie, Jacek Bardadyn Sołtys Sowlan oraz mieszkańcy Grabówki. Nie zabrakło też pocztów sztandarowych ze Szkoły Podstawowej w Sobolewie i wsi Sowlany.
Po mszy w miejscu zbrodni hitlerowskich delegacje składały kwiaty i znicze. Tym razem w bardzo okrojonym składzie, ze względów bezpieczeństwa epidemiologicznego.
Miejsce masowych egzekucji z 1943 r. przy Szosie Baranowickiej w pobliżu Kolonii Grabówka, obok którego znajduje się pomnik Ofiar Wojny, stało się tak wyraźnym symbolem męczeństwa, że niekiedy przyćmiewa pamięć o innych: Lesie Pietrasze, Nowosiółkach, Bacieczkach, getcie białostockim, więzieniu, koszarach na Nowym Mieście. Paradoksalnie jednak „Grabówka” to teren nadal nie całkiem poznany – pisze we wstępie książki „Grabówka 1941-1944. Masowe egzekucje w świetle relacji świadków” jej autor historyk IPN Karol Usakiewicz.
Historycy uważają Grabówkę za miejsce największej na Ziemi Białostockiej zbrodni hitlerowskiej. Szacuje się, że żandarmi i esesmani w latach 1941-44rozstrzelali tu około szesnastu tysięcy osób: Polaków, Żydów, Białorusinów.
Ostatnie egzekucje odbyły się w Grabówce w czerwcu 1944 roku, a już wiosną 1944 roku Niemcy zaczęli zacierać ślady zbrodni w tym miejscu. W związku z ofensywą wojsk radzieckich nie dokończyli tego, ale specjalne Komando 1005 zdążyło wydobyć i spalić zwłoki z trzech zbiorowych mogił.
Podczas prac ekshumacyjnych, po wojnie odkryto w Grabówce siedemnaście zbiorowych mogił, tworzących trzy odrębne cmentarze, które znajdują się wokół głównego pomnika. Wśród ofiar zbrodni w Grabówce rozpoznano żołnierzy AK, prawdopodobnie zamordowanych już po wojnie przez komunistyczną bezpiekę.
Da lata temu władze Supraśla i Białegostoku podpisały list intencyjny, dotyczący wspólnych działań na rzecz utworzenia miejsca pamięci narodowej ofiar hitlerowskich zbrodni popełnionych na mieszkańcach Białegostoku i regionu, i renowacji masowych mogił w Grabówce.
Miejsce zostanie ogrodzone, a zbiorowe mogiły odnowione. Znajdą się tam m.in. tablice informacyjne z opisem wydarzeń.
Głównym elementem ma być ściana podzielona na dwie części. Jej gładka część, podświetlona na biało, będzie symbolizowała ludzkie życie. Druga część, podświetlona na czerwono, będzie miała kilkanaście tysięcy otworów - to symbol kilkunastu tysięcy strzałów, od których zginęły ofiary straceń w Grabówce. Znajdzie się też miejsce na ołtarz i ławki dla odwiedzających cmentarz.
